Detail

CodeCOL0009
Periode(1529) 1746 - 1936
OpenbaarheidOpenbaar
ToegangPlaatsingslijst van de collectie van Dr. Johannes (Jan) Ingenhousz en nazaten, (1529) 1746 - 1936
 NL-BdSA_COL0009.pdf


  •  Inleiding
    • De collectie bevat stukken van de uit Breda afkomstige arts Jan Ingen Housz (1730 - 1799) en diens familie. Zie voor de genealogie Ingen Housz: Nederlands Patriciaat 59 (1973) 108-136. De collectie bestaat uit twee gedeelten: A.) Stukken die grotendeels in 1944 door de archiefdienst verworven zijn en in 1947 zijn beschreven dr. P. Scherft. B). Stukken, afkomstig van het Stedelijk Museum te Breda, in 1984 door de Stichting Stedelijk Museum voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Breda geschonken aan de archiefdienst. De onder B) vermelde stukken zijn beschreven door dr. J.L.M, de Lepper. Vergelijk ook: collectie van Hal (afd.IV-5, nrs. 37-41. De omvang van de gehele collectie Ingen Housz bedraagt 0,8 m. 

      INLEIDING, opgesteld door dr. J.L.M, de Lepper. Jan Ingen housz werd op 8 december 1730 te Breda geboren als zoon van de apotheker Arnoldus Ingen Housz. Na zijn studie aan de Latijnse School te Breda werd hij op zestienjarige leeftijd ingeschreven als student in de medicijnen te Leuven. Na daar de doctorstitel te hebben behaald vertrok hij in december 1754 naar de universiteit te Leiden. In 1756 vestigde hij zich als medicus te Breda. Na de dood van zijn vader (12 juli 1764) vertrok hij in 1765 naar Londen. Daar ontving hij in 1768 van Keizerin Maria Theresia de uitnodiging om naar Wenen te komen ten einde haar kinderen tegen de pokken in te enten. Nadat hij deze taak met succes had volbracht werd hij benoemd tot keizerlijk lijfarts en hofraad met een jaarlijks salaris van 5.000 gulden zonder dat daaraan verplichtingen verbonden waren. Dit gaf hem de mogelijkheid om zich geheel aan de wetenschap te wijden en langdurige reizen te maken. Op 25 november 1775 trouwde hij te Wenen met de veertigjarige, uit Leiden afkomstige, Agatha Maria Jacquin, een zuster van Nicolaas Jacquin die professor in de natuurwetenschappen was aan de Weense universiteit. In 1778 en 1779 was hij in Londen. In 1779 gaf hij daar zijn voornaamste werk uit: 'Experiments on vegetables'. Daarna verbleef hij aan aantal jaren in Wenen, waar hij zich weer bezig hield met wetenschappelijke arbeid. In 1788 vertrok hij naar Parijs waar hij bleef tot 14 juli 1789, toen de bestorming van de Bastille hem de stad deed ontvluchten. Na een kort oponthoud te Breda, waar zijn enige broer Louis (Ludovicus), met wie hij steeds hartelijke betrekkingen had onderhouden, op 27 april 1788 overleden was, reisde hij opnieuw naar Londen De onrustige tijdsomstandigheden, waaronder hij zwaar gebukt ging, hebben hem verhinderd naar Wenen terug te keren. Om verschillende redenen dreigde hij nu in financiële moeilijkheden te geraken. Uit vrees dat de revolutie naar Engeland zou overslaan, had hij het kapitaal dat hij in Londen bezat overgebracht naar Rotterdam en belegd in een lening die de keizer daar had uitgeschreven, wat tot gevolg had, dat dit na de Franse inval in Holland waardeloos werd. Een ander gevaar kwam voort uit een keizerlijk decreet waarbij bepaald werd dat hofbeambten die in het buitenland vertoefden, geen uitkeringen meer zouden ontvangen. Vrienden van Ingen Housz konden evenwel bereiken dat voor hem een uitzondering werd gemaakt. Maar hij kwam opnieuw in moeilijkheden toen de keizerlijke regering in 1798 voorschreef dat allen die gelden hadden uitstaan bij de keizerlijke bank, een derde van dit bedrag moesten opbrengen als verplichte oorlogslening. Bij de zorgen die hem over dit alles vervulden (waarbij men moet bedenken dat de communicatie tussen Londen en Wenen intussen erg moeilijk was geworden) had hij nog te klagen over zijn snel afnemende gezondheid. Op 7 sept. 1799 overleed hij op een landgoed van.zijn vriend Lord Lansdowne, die hem in het laatste jaar van zijn leven gastvrijheid had verleend. Zijn vrouw overleed niet lang daarna, op 7 november 1800. Zie voor stukken betreffende de familie Ingen Housz ook de inventaris van het archief van de familie Van Lanschot, 1294 - 1990 (1982), opgesteld door Ch. Jeurgens en H. Meulenaars (Rijksarchief in Noord-Brabant, 1994, inv.nr. 50), blz. 148-151. Overzicht van boeken van de hand van Ingen Housz in de bibliotheek van het Stadsarchief Breda.

  • Hele toegang